Khi Anh bị Iceland loại từ vòng 1/8 EURO 2016 và Roy Hodgson phải rời ghế HLV đội tuyển, một quan chức của LĐBĐ Anh (FA) đã phải thốt lên: “Nếu một HLV nổi tiếng như Fabio Capello không biến Anh thành một đội có thể giành danh hiệu, thì ai trên Trái đất này có thể làm được điều ấy?”. Câu trả lời nằm ở Gareth Southgate, một hậu vệ không quá xuất sắc của đội tuyển Anh, người đã khiến Anh thất bại vì đá hỏng quả luân lưu quyết định trong trận bán kết EURO 1996 và khi được đưa lên thay Hodgson sau thảm họa EURO 2016, đã bị dư luận nhìn bằng một con mắt hoài nghi. Một canh bạc thực sự của FA, khi “đầu tư” vào một con đường hoàn toàn mới: Không nhắm vào các HLV nổi tiếng và xây dựng đội hình trên những ngôi sao, mà hướng đến các cầu thủ trẻ, khi chính vị HLV này đã dẫn dắt đội U21 Anh. Chức vô địch giải U20 thế giới mà Anh đoạt được năm 2017 và sự thành công về đào tạo trẻ của nhiều CLB Anh trở thành một cú hích lớn cho định hướng ấy.
Nhưng câu chuyện về việc đặt niềm tin vào những cầu thủ trẻ, những người có tên như Jude Bellingham, Jadon Sancho, Mason Mount hay Phil Foden thực ra chỉ là một khía cạnh nhỏ trong bức tranh lớn về cái cách anh đã làm với đội tuyển Anh. Khi một HLV không tự xác định mình là một ngôi sao, một cái Tôi lớn từng thành công lẫy lừng khắp nơi như Eriksson hay Capello và do đó luôn bị báo chí săn lùng về đời tư, và cư xử một cách tin tưởng với các cầu thủ như những người bạn, người đồng chí, không chỉ trích và hằn học với họ kiểu Jose Mourinho đã làm, các cầu thủ sẽ đặt cược vào bóng đá làm tất cả những gì có thể để đền đáp. Đấy là cách Harry Kane đã làm sau khi được Southgate bảo vệ; là cách Jordan Henderson chứng tỏ khi được ra sân thi đấu với Ukraine, và ghi bàn là cách anh xóa đi ấn tượng quá xấu sau khi được Southgate bảo vệ dù đá hỏng quả penalty trong trận giao hữu trước giải với Romania; là cách Southgate tin tưởng những người như Sterling hay Jadon Sancho. Trong một bài viết cho tờ The Times, cựu tiền vệ Liverpool và đội tuyển Anh Adam Lallana viết rằng, cái giỏi của Southgate là “làm cho các cầu thủ hiểu rằng ai cũng có một vai trò nào đó”.
Và chỉ cần nhìn thêm về hàng thủ của Anh mới hiểu tại sao đến giờ họ chưa lọt lưới bàn nào. Vấn đề không chỉ là chiến thuật, mà là cách dùng người. Harry Maguire có vấn đề về kỉ luật sau sự cố đánh nhau ở Mykonos, Kyle Walker vắng mặt 6 trận từ 6/2019 đến 9/2020, John Stones vắng mặt 4 tháng ở đội tuyển sau khi sa sút ở Man City, Luke Shaw chỉ có 14 lần ra sân cùng đội tuyển trong 7 năm, trong khi Jordan Pickford vật lộn với phong độ thất thường ở Everton. Dần dần từng bước, Southgate giúp họ lấy lại sự tự tin và từng bước trở lại đội tuyển, trở thành những nhân tố cực kỳ quan trọng trong hành trình EURO 2020. Họ đã cùng nhau sát cánh bảo vệ khung thành của đội tuyển, và chỉ để cho đối phương dứt điểm 42 lần, trong đó có 10 lần sút trúng khung thành và đều bị Pickford vô hiệu hóa.
Đó là Anh của EURO 2020, từng nhạt nhòa và bị chính khán giả huýt sáo ở Wembley mấy trận đầu, bỗng lột xác mạnh mẽ đầy thăng hoa và có vẻ như vẫn chưa thể hiện hết tinh hoa của mình. Không có ngôi sao lớn nào ở đó cả, không có WAGs trên khán đài, chỉ có một tập thể đoàn kết và một HLV đầy thực dụng. Nhưng đó chính là công thức để giành được một danh hiệu, sau 55 năm trắng tay và đầy thất bại đớn đau…
Một tập thể giữa thủ lĩnh và binh sĩ
Không có gì phải bàn cãi khi xét về sức mạnh chiều sâu, đặc biệt ở các vị trí tấn công, đội tuyển Anh này mạnh ngang với bất kì đội bóng không nói tiếng Pháp nào ở châu Âu. Nhưng cũng có sự khiêm tốn đối với những cầu thủ mà Southgate đã tin tưởng nhất trong vài tuần qua. Bởi họ có rất ít cầu thủ ngôi sao, muốn trở thành tâm điểm… so với những năm trước.
Rice, Phillips và Jordan Pickford xem Champions League trên tivi. 3 cầu thủ Man City quan trọng đối với CLB của họ một phần vì tính tập thể mạnh mẽ của Pep Guardiola, phần vì tài năng của họ. Mason Mount chưa phải là cầu thủ hạng A. Luke Shaw chơi cho MU, nhưng đã có những thất bại. Harry Maguire là một thủ lĩnh bẩm sinh, nhưng đã ở Hull cho đến năm 24 tuổi.
Có một trường hợp ngoại lệ là Harry Kane, người đã gồng gánh Tottenham trong nhiều năm, nhưng xét về bản ngã và cá tính, anh không phải là Zlatan Ibrahimovic. Đây là một đội bóng với rất nhiều tài năng và những người thay đổi cuộc chơi từ băng ghế dự bị, cho dù đó là Jadon Sancho hay Phil Foden hay Jack Grealish hay Saka. Đây không phải là một đội bóng được xây dựng xung quanh hai hoặc ba cá nhân và điều đó làm cho nó khác biệt.
